Πέμπτη 3 Ιανουαρίου 2013

Τοπία στην ομίχλη: τοπίο πρώτο

  
«Υπάρχουν δύο τύποι ποδηλατών στον κόσμο: οι στρατιωτικού τύπου ποδηλάτες και οι πολιτικού τύπου ποδηλάτες»
(Andreas Røhl, διευθυντής του προγράμματος γιά το ποδήλατο, Κοπεγχάγη)


  Αυτό το κείμενο (αλλά και το δεύτερο μέρος του που θα δημοσιευτεί την ερχόμενη εβδομάδα), γράφτηκε μέσα στους τελευταίους οκτώ μήνες σαν ένα ενιαίο κείμενο με σκοπό να βοηθήσει στο να ξεκαθαριστούν δύο αδιευκρίνιστα και ομιχλώδη ποδηλατικά θέματα: Η αντιμετώπιση των αστικών ποδηλατών συγκριτικά με τους αθλητές καθώς και το θέμα ταμπού, η αναγκαιότητα και η υποχρεωτική ή μη, χρήση του ποδηλατικού κράνους.
Θεώρησα όμως καλύτερο να το δημοσιεύσω σε δύο μέρη (ένα θέμα ανά δημοσίευση) μιάς και είναι αρκετά μακροσκελές και πιστεύω πως έτσι θα γίνει εκολότερα κατανοητό.

Τον Απρίλιο του 2013 πρόκειται να γίνει αναθεώρηση του κ.ο.κ. και τα θέματα προς εξέταση που θα τεθούν υπ' όψιν της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής αναθεώρησης, περιλαμβάνουν υποχρεωτικό κράνος, πινακίδα, ασφάλιση! Οι podilates.gr ρωτήθηκαν σχετικά αλλά αδυνατούν να καταλήξουν σε σαφείς θέσεις υπέρ ή κατά!

Με αφορμή αυτό αλλά και τους ποδηλατικούς αγώνες που διοργανώθηκαν / υποστηρίχθηκαν τον Σεπτέμβριο 2012 από το δήμο Θεσσαλονίκης (το σιρκουί τη «μέρα χωρίς αυτοκίνητο» και η κατάβαση από το Γεντί Κουλέ) και παράλληλα παρατηρώντας οτι οι ποδηλάτες που κυκλοφορούν πλέον στην πόλη έχουν αυξηθεί και αυξάνονται συνεχώς, νομίζω πως είναι καιρός να αναφερθούμε σε κάποια ζητήματα τα οποία εκ πρώτης όψεως μοιάζουν λιγότερο σοβαρά απ' ότι είναι και γιά τα οποία επικρατεί πλήρης σύγχυση ή και άγνοια μεταξύ των ποδηλατών, ενώ παράλληλα κυκλοφορεί και αρκετή παραπληροφόρηση σχετικά.

Ζητήματα που είναι μάλλον δύσκολα στην προσέγγιση τους γιατί περιέχουν παραμέτρους από διαφορετικούς τομείς. Οφείλουμε να το προσπαθήσουμε όμως, να δώσουμε πληροφορίες και να πάρουμε θέση προσπαθώντας να ξεκαθαρίσουμε το τοπίο..

Τοπίο στην ομίχλη 1: Ολοι κάνουν ποδήλατο. Αρα είναι όλοι ίδιοι;

Οχι αγαπητοί αναγνώστες. Είναι άλλο ο αστικός ποδηλάτης (μετακίνηση και αναψυχή), και άλλο ο αθλητής (δρομέας, κωπηλάτης, ποδηλάτης κ.λπ.)


Χρησιμοποιώ ποδήλατο πολλά χρόνια γιά τις καθημερινές μετακινήσεις μου ή απλώς γιά βόλτα στην πόλη. Θυμάμαι οτι ακόμη και πριν δέκα ή δώδεκα χρόνια όταν γινόταν κάποια συζήτηση σχετικά με την «παράξενη» επιλογή μου του ποδηλάτου, η δεύτερη ερώτηση που μου έκαναν ήταν συνήθως: «και τι κάνεις με το ποδήλατο; τρέχεις, πας κάνα βουνό;»
(η πρώτη ήταν η κλασική χαζομάρα: «μα με τόσα λεφτά θα έπαιρνες αυτοκίνητο!»)

Παρατηρώ οτι αυτή η εσφαλμένη αντίληψη που υπήρχε αρκετά χρόνια πριν, υπάρχει  και σήμερα. Συντηρείται υποστηριζόμενη και διαφημιζόμενη και από την πολιτεία.

Σύμφωνα με αυτήν, όποιος χρησιμοποιεί ποδήλατο σημαίνει απαραιτήτως οτι του αρέσει να πηγαίνει και στο βουνό γιά mountain bike, να προπονείται, ή να ενδιαφέρεται και να συμμετέχει σε αγώνες αλλιώς κινδυνεύει να αντιμετωπιστεί με χαμόγελα συγκατάβασης από αδαείς του καναπέ αλλά και από μιά μερίδα αθλητών (που συνήθως δεν κυκλοφορούν στην πόλη με ποδήλατο παρά μόνο «προπονούνται») ή απο κάποιους από τους στρατιωτικού τύπου «ποδηλάτες - σούπερ ήρωες» (ποδήλατο downhill ή φανταιζί κούρσα, κράνος full face ή «σταγόνα», στολή, κάθε έιδους αξεσουάρ, gps στο τιμόνι, walkie talkie στη ζώνη, επικίνδυνη οδήγηση, υψηλές ταχύτητες).

Ευτυχώς υπάρχουν αθλητές που είναι συνειδητά και αστικοί ποδηλάτες, δεν μπερδεύουν το ένα με το άλλο και δεν αντιμετωπίζουν με υπεροψία τους αλλους ποδηλάτες.

 - Ω, με ξάφνιασες!   - Γκρμφ. 
- Προπονείσαι; Σ' έχω δει πάνω κάτω στη λεωφόρο κ...    Εντάξει!
- Να μη σε κρατάω και δεν ισοφαρίσεις τα χαμένα δευτερόλεπτα! - Δεν θα ήθελα ν' αργήσεις γιά τη συνάντηση των σούπερ - ηρώων (μα γιατί κάθομαι κι ασχολούμαι;)


Τόσο αυτοί που έχουν γνώμη από τον καναπέ όσο και η μερίδα αθλητών και «σούπερ ηρώων» που αναφέραμε, προφανώς αγνοούν το γεγονός οτι το ποδήλατο ξεκίνησε να χρησιμοποιείται ως μέσο αστικής μετακίνησης. Ολα τα άλλα ακολούθησαν.

Η ίδια αυτή αντίληψη προεκτεινόμενη, θα ήθελε και κάποιον που έχει και χρησιμοποιεί αυτοκίνητο γιά να μετακινείται, να τρέχει οπωσδήποτε σε ράλλυ ή τουλάχιστον να τα παρακολουθεί με πάθος και βέβαια να «βελτιώνει» (τιουνάρει) το όχημα του.

Είμαι αισιόδοξος οτι η αντίληψη αυτή θα ατονίσει και θα εκλείψει σιγά σιγά όσο τα ποδήλατα γιά αστική μετακίνηση θα αυξάνονται και όσο σταδιακά, με τον καιρό οι πολίτες θα αποκτούν αστική ποδηλατική κουλτούρα, παρά τις αντίθετες προσπάθειες που παρατηρούμε:


πάνω η αθλητική διοργάνωση - κάτω η ανθρώπινη πόλη


  Η «μέρα χωρίς αυτοκίνητο» (22 Σεπτεμβρίου) είναι μία μέρα που πανευρωπαϊκά χρησιμεύει  γιά να ενθαρρυνθεί ο εναλλακτικός τρόπος μετακίνησης (περπάτημα, ποδήλατο) μέσω της όμορφης εικόνας που παρουσιάζει η πόλη χωρίς τα αυτοκίνητα.
Εντούτοις στην «ευρωπαϊκή» Θεσσαλονίκη στις 22 Σεπτεμβρίου 2012, όλα τα μηχανοκίνητα τροχοφόρα ήταν παρόντα στους δρόμους, όλες τις ώρες κατά τις οποίες είχε εξαγγελθεί πως θα έλειπαν.
Εκτός από τις ώρες που θεωρήθηκε πως κάτι πραγματικά σημαντικό θα συνέβαινε...

Το «σημαντικό» ήταν οτι διοργανώθηκε και πραγματοποιήθηκε από το δήμο Θεσσαλονίκης αγώνας ποδηλάτων δρόμου στον οποίο συμμετείχαν αθλητικές ομάδες και οι ώρες που πραγματοποιούνταν ήταν - δυστυχώς - οι μόνες λίγες ώρες που είδαμε το κέντρο της πόλης να είναι πράγματι χωρίς αυτοκίνητα.

Αυτό ήταν που εκτιμήθηκε ως σημαντικό: η αθλητική διοργάνωση κι όχι η όμορφη, ανθρώπινη πόλη.

Με αυτό τον τρόπο δημιουργείται σύγχυση στην πλειοψηφία του κόσμου και συντηρείται η προαναφερθείσα εσφαλμένη εντύπωση οτι η αστική κι η αγωνιστική ποδηλασία είναι περίπου το ίδιο πράγμα.
Η μάλλον ακόμη περισσότερο: οτι οι αθλητές με τις στολές, τα κράνη και τον ειδικό εξοπλισμό, είναι οι «πραγματικοί ποδηλάτες» και αυτοί που λαμβάνονται υπ' όψιν.
Και άρα μάλλον μόνο γι αυτούς θα κλείνουν οι δρόμοι.

Εκτός από τη «μέρα χωρίς αυτοκίνητο», ο δήμος Θεσσαλονίκης υποστήριξε γιά δεύτερη χρονιά τον αγώνα κατάβασης από το Γεντί Κουλέ. Και εδώ ισχύουν ακριβώς τα ίδια πράγματα μιάς και επρόκειτο γιά μία καθαρά αθλητική διοργάνωση με όλα σχεδόν τα χαρακτηριστικά που προαναφέραμε (και γιά την οποία έκλεισαν εξ ίσου αποτελεσματικά οι δρόμοι) που και αυτή χρησιμεύει όμως μόνο γιά το θέαμα και γιά να περνάει στον πολύ κόσμο το μήνυμα οτι «ο δήμος προωθεί το ποδήλατο» (έτσι γενικά).
Και καθάρισε. Χωρίς καμμία άλλη ουσιαστική προσπάθεια.


Θα πρέπει εδώ, γιά να αποφευχθούν οι παρεξηγήσεις, να διευκρινήσουμε οτι δεν είμαστε ντε και καλά αρνητικοί με τις αθλητικές διοργανώσεις / εκδηλώσεις. Καλό είναι να υπάρχουν και να εξακολούθησουν να πραγματοποιούνται γιά όσους ενδιαφέρονται.


Δεν αξίζουν όμως και οι αστικοί ποδηλάτες ίσης μεταχείρισης;


Νομίζω πως σίγουρα αξίζουν!

Γιατί πρώτα απ' όλα, ο αστικός ποδηλάτης είναι ο κάτοικος του άστεως, ο πολίτης, ο άνθρωπος ο οποίος μετακινείται αποκλειστικά με τις δικές του δυνάμεις πάνω σε δύο τροχούς. Δεν καταλαμβάνει το χώρο, δεν ρυπαίνει, δεν κάνει θόρυβο. Και χρειάζεται συνθήκες αστικού περιβάλλοντος που τον ενθαρρύνουν, όχι το αντίθετο.

Επιπλέον είναι άλλο ο αθλητισμός, άλλο η στρατιωτική αισθητική και άλλο η καθημερινή μετακίνηση στην πόλη!
Δεν έχουν καμμία σχέση και έχουν τελείως διαφορετικές προτεραιότητες και ζητούμενα.
Οπως διαφορετικές είναι οι ανάγκες και ο τρόπος ζωής του αστικού ποδηλάτη από τον αθλητή.

Το μέσον που χρησιμοποιείται είναι το ίδιο (ποδήλατο) κι αυτό εκ πρώτης όψεως ίσως ξεγελάει, αλλά οι χρήσεις του μπορεί να είναι εντελώς διαφορετικές. Το ποδήλατο είναι ένα ακόμη μέσον όπως το μηχανοκίνητο τροχοφόρο και ξεκίνησε ως μέσον αστικής μετακίνησης.

Με το ποδήλατο μετακινείσαι,



κάνεις μεταφορές,

cargo bike


γερμανικό ταχυδρομείο







































πας ακόμη και στον πόλεμο(!),


και φυσικά αθλείσαι. Το ποδήλατο δεν είναι μόνο παιδικό παιχνίδι οπως γιά δεκαετίες εδώ πιστευόταν.


Ο αστικός ποδηλάτης κάνει τις καθημερινές του μετακινήσεις (και όχι προπόνηση) επιλέγοντας συνειδητά το ποδήλατο αντί του αυτοκινήτου ή των μέσων μαζικής μεταφοράς.
Θέλει όμορφο αστικό περιβάλλον γιατί έρχεται σε άμεση επαφή με αυτό και θέλει να κινείται χωρίς να δυσφορεί, χωρίς το άγχος και το χάος που δημιουργεί ο τεράστιος αριθμός των αυτοκινήτων γύρω του (και το οποίο εδώ και δεκαετίες θεωρούμε δεδομένο), χωρίς θορύβους που τρομάζουν, χωρίς εξατμίσεις λεωφορείων στα μούτρα και με πολλές πράσινες οάσεις στις διαδρομές του.

Ο αστικός ποδηλάτης ζει καθημερινά στον δημόσιο χώρο της πόλης του, (δεν είναι αποκλεισμένος στον ιδιωτικό χώρο του ι.χ.), τον χρησιμοποιεί και παίρνει αναπνοή από το περιβάλλον αυτό γιά να εξακολουθεί να κινείται και να κάνει πετάλι.

Ο ποδηλάτης είναι ο ίδιος η μηχανή του οχήματος του και ζητά από το αστικό περιβάλλον να τον υποστηρίζει όχι να τον αντιπαλεύει.

Επιπλέον ομορφαίνει το αστικό τοπίο με την ανοιχτή και χαλαρή του εικόνα  (αυτήν ακριβώς την εικόνα που προσπαθεί να προβάλλει το Cycle Chic παγκόσμια) δίνοντας ταυτόχρονα κι ένα καλό παράδειγμα σε όσους τον κοιτάζουν κολλημένοι γιά πάντα στο μποτιλιάρισμα κι αναρωτιούνται.

Και μόνο με την καθημερινή παρουσία του στο δρόμο (στο δρόμο, όχι μόνο στην παραλία ή στο πεζοδρόμιο) ζητάει αλλαγές που δεν είναι «πολιτικά εκμεταλεύσιμες».
Κι εδώ αρχίζει άλλο κεφάλαιο.

Ο πολιτικός αλλά και ο πολιτευόμενος (ο υποψήφιος) συνήθως δεν τα βάζουν με το αυτοκίνητο, φοβούνται οτι θα χάσουν ψηφοφόρους, φοβούνται οτι δεν θα επανεκλεγούν κι έτσι ίσως λήξει σύντομα η... καριέρα τους! (δηλαδή τα πολιτικά πρόσωπα εκλέγονται γιά να κάνουν καριέρα;!).

Παρ' όλ' αυτά, μιάς και είναι της μόδας η «οικολογία» και το «περιβάλλον» και πουλάεi στην πλειοψηφία του κόσμου, θεωρείται χρήσιμο γιά το προφίλ των πολιτικών προσώπων να περιλαμβάνουν συνοδευτικά και κάποια ψευτοοικολογικά άλλοθι.
Ετσι τόσο από άγνοια όσο και από υστεροβουλία προτιμάται η προβολή της αγωνιστικής ποδηλασίας που δε ζητάει και πολλά (το πολύ πολύ έναν σπόνσορα), προσφέρει θέαμα στον πολύ κόσμο κι έτσι είναι όλοι ευχαριστημένοι.


(ας θυμηθούμε εδώ, και την αμέσως προηγούμενη διοίκηση του δήμου η οποία κατασκεύασε κακούς ποδηλατόδρομους μόνο σε σημεία που δεν θα ενοχλούσαν τα αυτοκίνητα - δηλαδή 7 περίπου χλμ. πάνω στα πεζοδρόμια όπου είναι φυσικά περιττοί και ενοχλητικοί και 5χλμ. σε δρόμους που δεν είναι μεγάλης κυκλοφορίας. Κόστισε δε 1.500.000€ η κίτρινη μπογιά συν άλλο ενάμιση εκατομμύριο γιά δημοτικά ποδήλατα)

τα παντα εν σοφία εποίησε
ένα αξιοπρόσεκτο έκθεμα στο περίπτερο του δήμου στη δ.ε.θ. 
το 2009. προσοχή και στη «βιώσιμη πόλη» στο φόντο




Αξίζει όμως τον κόπο να αναφέρουμε και κάποια σημεία στα οποία ο αστικός ποδηλάτης έχει ως τώρα δικαιωθεί:

Πρωτον: έχει σταδιακά αλλάξει προς το ακόμη καλύτερο η συμπεριφορά των οδηγών ι.χ. που αντιμετωπίζουν θετικά τους ποδηλάτες και συχνά πλέον τους παραχωρούν την προτεραίοτητα. 
Ισως σας φανεί περίεργο αλλά οι οδηγοί ι.χ. είχαν πάντα σχετικά καλή συμπεριφορά απέναντι στους αστικούς ποδηλάτες ακόμη και πριν δεκατέσσερα χρόνια. Η τουλάχιστον δεν ήταν οι χειρότεροι που χρησιμοποιούσαν το δρόμο.

Δεύτερον: η αυξανόμενη παρουσία αστικών ποδηλατών στους δρόμους παρότρυνε τις αρχές (γιά δικούς τους όμως λόγους, όχι γιά τη διευκόλυνση των ποδηλατών) να κατασκευάσουν το δίκτυο ποδηλατοδρόμων που προαναφέραμε. Οσο ανεπαρκές ή πρακτικά μη χρηστικό κι αν είναι, το σπουδαίο είναι οτι οι αστικοί ποδηλάτες απέκτησαν υπόσταση.  


Μπορούμε και είναι καιρός να διεκδικήσουμε καλύτερες συνθήκες!


Θα χαιρόμασταν πολύ να βλέπαμε επιτέλους να ξεκινά μία εκστρατεία πληροφόρησης από το δήμο Θεσσαλονίκης που να εστιάζει στο "αφήστε το αυτοκίνητο - πάρτε το ποδήλατο".

εξαιρετική ιδέα διαφημιστικής εικόνας γιά τα λεωφορεία του οασθ


Θα μπορούσε να υπάρχει πληροφόρηση, εκπάιδευση, ενημερωτικά σποτ στη δημοτική τηλεόραση και το ραδιόφωνο, αφίσες στους δρόμους και όλα τα σχετικά. Και η αίσθηση στον πολίτη οτι τον αφορά και συμμετέχει και ο ίδιος.

αν έπαιρνες το ποδήλατο τώρα θα ήσουν σπίτι


Αν αυτό σας φαίνεται περίεργο σενάριο, σας λέω οτι αλλού (Ουγγαρία) γίνεται από το 2007, οργανωμένο μάλιστα από το υπουργείο οικονομικών και μεταφορών. Σκοπός τους είναι το να γίνει η κοινωνία πιό ευτυχισμένη και υγιής καθώς και το αστικό περιβάλλον πιό βιώσιμο (όταν λένε «βιώσιμο» ενοούν περισσότερα ποδήλατα - λιγότερα αυτοκίνητα. Θυμηθείτε την περίφημη «βιώσιμη πόλη», το πόσες φορές το ακούσατε γιά τη Θεσσαλονίκη και το τι αποτέλεσμα είδατε ως τώρα)




(συνεχίζεται)

4 σχόλια:

  1. Καλημέρα!
    Κατ' αρχάς το κείμενο σου -στο πρώτο μέρος τουλάχιστον-, με βρίσκει απολύτως σύμφωνο και με την ευκαιρία ζητώ την άδεια σου να χρησιμοποιήσω κάποια αποσπάσματα σε μελλοντικό μου editorial.

    Κατά δεύτερον, επειδή είμαι σχεδόν πεπεισμένος πως τα ελληνικά blog τα γράφουμε και τα διαβάζουμε εμείς και οι φίλοι μας (!), πρέπει οπωσδήποτε να βρούμε ένα πιο άμεσο τρόπο να ευαισθητοποίησουμε την ποδηλατική κοινότητα (?) να αντιδράσει σε αποφάσεις που λαμβάνονται -γι΄άλλη μια φορά - ερήμην της.

    Ισως το κλειδί να βρίσκεται κάπου ανάμεσα στις αχνές, αλλά ορατές, γραμμές που χωρίζουν -ακόμη - αθλητές, φιξάδες, νεόκοπες ποδηλάτισσες βορείων προαστίων αλλά και τον απλό αγαπημένο μου μεσήλικα κύριο, που επιμένει να περνά μπροστά απο την πόρτα μου σχεδόν κάθε πρωί, κάνοντας τα μικροκαθημερινά του δρομολόγια με το παλιό σιδερένιο ποδηλατάκι του...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Αυτό είναι ενα απλό(!) σχέδιο της Βρεττανικής κυβέρνησης, υπό την αιγίδα της Αυτού Μεγαλειότητος για πράσινη (όχι σαν αυτή της δικής μας κυβερνητικής -απο απραξία- μούχλας) μετακίνηση.
    Οποιος αρέσκεται σε μεταφράσεις κειμένων με ενδιαφέρον, ας ρίξει μια ματιά στο θέμα 'cycle'

    Kαι για περισσότερα εδώ

    Αφού λοιπόν τα εξαντλήσουμε -εάν τα ξεκινήσουμε - όλα αυτά, ας ασχοληθούμε με κράνη (4,90 στο jumbo για απόλυτη προστασία), άδειες κυκλοφορίας & πινακίδες (με ειδικό γκισέ στις εφορίες για να μπορούμε να τις καταθέτουμε κιόλας) και ασφάλιση (με ειδικό σήμα που θα κολλάμε στο κούτελο του -ήδη- υποχρεωτικού κράνους).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Χαιρετώ κι εγώ!

    Δεν έχω άποψη γιά τα ελληνικά μπλογκ. Το συγκεκριμένο το ξεκίνησα σαν συνέχεια του Δανέζικου cycle chic που παρακολουθώ ανελιπώς αλλά χωρίς να ξέρω κάτι περισότερο από μπλογκ, μήπως και βοηθήσω στην προώθήση του ποδηλάτου ως μέσου αστικής μετακίνησης (έναντι της καγκουριάς που κυκλοφορεί)

    Οι προυποθέσεις γιά να χρησιμοποιήσεις κείμενο ή εικόνες αναφέρονται σαφώς στις δεξιές στήλες εκεί που λέει «σχετικά με το blog και άλλα»

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Χερετε, μου αρεσει το μπλογκ με τα κειμενα του.κανω γυρω στα 3000χμ ποδηλασια ετηδιως,ολα στο εξωτερικο οπου ζω,κανενα στην ελλαδα παρολου που 4εβδομαδες το χρονο εκει τις περνω.υπαρχει μεγαλη διαφορα αντιληψης του ποδηλατου αναμεσα στην ελληνικη και την βοριοευρωπαικη κοινωνια.ευχομε καποια στιγμη να προοδευσουμε σαυτο τον τομεα.φοβαμαι οτι αυτο θα γινει μεσω αναγκαστικες συνθηκες,δες κριση ακριβεια. Θα μπει το ποδηλατο στον τροπο ζωης του ελληνα αλλα για λογους αναγκης.ευχομε εστω και ετσι να περασει η ποδηλατικη κουλτουρα σε ολους τους ελληνες. Να ξερατε μονο ποσο ψυχολογικα σε ανεβαζει το ποδηλατο.ξεπεραστε το κομπλεξ των υλικων αγαθων οπως το αυτοκινητο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή